Toen ik de tekst ‘De woorden doofden uit, stilte werd mijn taal’ van Sulaiman Addonia las, voelde ik onmiddellijk een emotionele band met zijn woorden en zijn ervaring. Als migrant die van Roemenië naar België kwam als beginnende twintiger, heeft deze paragraaf een bijzondere indruk op mij gemaakt, want het is een samenvatting van mijn eigen ervaring met het leren van een nieuwe taal als jonge volwassene:
'Het is buitengewoon moeilijk om een taal te leren als volwassene of in je tienerjaren, zeker met een verleden van migratie na migratie, tussen talen en landen. Je zuigt geen nieuwe woorden op zoals een passievrucht je keel binnenglijdt. Het lijkt eerder op het kauwen van stenen, je tanden stukbreken om toch maar de fundamenten te leggen voor die nieuwe taal op een tong die loodzwaar is van zoveel idiomen. In andere woorden: het is veel meer dan zomaar woorden. Je moet je de metaforen eigen maken, nuances oppikken, synoniemen, de geschiedenis van woorden, de culturen, het ritme van de roots. Wat een cliché is voor een moedertaalspreker, is een parel voor iemand die de taal nog niet meester is.' (Sulaiman Addonia)
Hij gaat verder en zegt dat om bij een land te horen, je eerst zijn taal moet kennen. Dat is wat er van immigranten verwacht wordt. En het is inderdaad zo. België maakt het nog moeilijker met zijn eigen verdeling in drie officiële talen voor 3 gewesten en 3 gemeenschappen - verder verdeeld over 4 taalstreken en 10 provincies. En iedereen verwacht dat je de taal van zijn gemeenschap kent.
Ik had nooit gedacht dat het leren van een nieuwe taal ook een verlies zou kunnen zijn op het vlak van de andere talen die je spreekt. Bij mij is dat besef gekomen toen ik van andere Roemenen hoorde dat mijn accent in het Roemeens veranderd was. Dat het nu meer Vlaams of Duits klonk, terwijl Vlamingen altijd een vreemd accent in mijn Nederlands konden oppikken. Mijn frustratie werd nog groter wanneer ik ook langer moest nadenken om een woord in het Roemeens te vinden. Hoe natuurlijker het Nederlands voor mij begon te voelen, hoe verder mijn Roemeens en Engels van mij begonnen weg te lopen. Mijn kennis van het Duits heeft me in het begin geholpen om gemakkelijker linken te leggen in het Nederlands, maar intussen, als ik probeer om iets in het Duits te zeggen, komen er alleen maar Nederlandse woorden naar boven.
We spreken altijd over nieuwe talen leren als een voordeel en een winst, maar te weinig over het verliezen van andere talen om plaats voor de nieuwe te maken. Nog zinvoller in de context van migratie wanneer je de dagdagelijkse aanwezigheid van jouw moedertaal niet meer hebt.
'Wanneer je schrijft in een taal die je als volwassene aangeleerd hebt, ontstaat er een speciale band omdat woorden niet vanzelf vloeien, toch zeker bij aanvang niet. Je moet ze vleien, opvrijen, een proces dat je hersens pijnigt en je kern in vraag stelt. En ondertussen toon je je zo kwetsbaar dat het voelt alsof je de woorden niet op papier zet maar op je huidoppervlak', schrijft Addonia verder. Maar is dit niet wat elke goede schrijver ook vertelt over het schrijven in zijn moedertaal? En is dit niet wat elke persoon die zich met talen bezighoudt ook toegeeft, namelijk dat de juiste woorden nooit voor de hand liggen, dat ze nooit vanzelf vloeien? Dat je je tijd moet nemen tot ze naar jou komen.
Ik heb alleszins een passie voor vreemde talen en ben een polyglot in de maak. Hoewel ik me ervan bewust ben dat er geen perfectie bestaat in mijn talenkennis, zal dit mijn ambitie niet afremmen. Een Vlaamse vriendin van mij zegt dat mijn fouten in het Nederlands meestal poëtisch zijn. Soms ook grappig, wat ik ook gemerkt heb aan de reacties van mensen. Maar ik ben er zeker blij mee als ik meer poëzie en humor aan mensen hun leven kan toevoegen en een beetje minder perfectie.
Heb je een abonnement op De Standaard? Dan kan je de volledige tekst van Sulaiman Addonia hier lezen.